De grote en de kleine beweging
Terwijl ik aan het koken ben staat de televisie aan. Ik wacht tot de aardappels koken en zie ondertussen een journalist die uit Turkije is gevlucht. Hij was altijd al een kritisch volger van Erdohan geweest. Vlak na de mislukte staatsgreep in Turkije besloot hij dat het te heet werd onder zijn voeten en vluchtte het land uit. In het interview dat ik zie vertelt hij dat het in zijn ogen echt helemaal de verkeerde kant op gaat in Turkije. Erdohan heeft volledige controle over alle media. Na de staatsgreep heeft Erdohan bovendien allerlei mensen opgepakt en ontslagen uit andere functies die aan de basis staan van een democratie. Zoals onafhankelijke rechters.Destijds was ook door mijn hoofd geschoten dat Erdohan de staatsgreep misschien zelf in scene had gezet, om vervolgens zijn greep op het land te kunnen verstevigen. Terwijl ik zit te kijken realiseer ik me dat Turkije een groot land is. Met een topografisch nogal belangrijke ligging…… De onmacht en paniek van de journalist zijn voelbaar door het scherm heen. Ook door mijn lijf gaat een golf van wanhoop….O god, wat kunnen wij vanaf hier doen om deze ontwikkeling tegen te gaan? Hoe moet dit aflopen? We zitten niet te wachten op een soort islamitische variant van een totalitair regime. In mijn gedachten voegen Poetin en Trump zich klakkeloos bij Erdohan. O jezus, dat kon wel eens helemaal fout gaan met dat soort mannen aan de knoppen!
Ik merk dat ik de wanhoop te lijf ga met gedachten als “ach, het zal mijn tijd wel duren” en “zo’n vaart zal het niet lopen” en “Turkije ligt ook heel ver van Nederland”.
Terwijl ik naar het gasfornuis loop om het vuur onder de inmiddels kokende aardappels laag te draaien bedenk ik me ook nog iets anders.
Mijn angst komt voort uit de wil om mijn individuele leven te beschermen. Dat is mijn goed recht natuurlijk. Maar als ik door adem, ervoor zorg dat de wanhoop en angst mij niet de adem benemen, dan ontstaat er ruimte voor een ander gevoel, een andere blik.
Ik realiseer me dat ik ook deel uit maak van een grote geheel met een heel eigen dynamiek en ritme. In dat grote geheel hebben dit soort ontwikkelingen misschien wel hun noodzaak….? Mijn individuele leven heeft daarin geen betekenis.
De grote systemen waarop onze generatie (ik ben geboren in de jaren ’60) het leven heeft gebaseerd, zijn wel zo’n beetje aan hun einde. Het kapitalisme lijkt tegenwoordig meer slachtoffers dan winnaars te maken en in de democratie voelt zo langzamerhand niemand zich meer vertegenwoordigd.
Mensen als Trump, Poetin en Erdohan staan aan onze boom te schudden. Wij worden daar onrustig van. Wij hechten aan onze boom, want zij heeft ons als individuen zoveel keus en rijkdom gegeven. Haar vruchten hebben wij tot norm verheven. Diezelfde vruchten hebben ons ook de illusie gegeven dat wij zelf aan het stuur van ons leven zitten, dat het leven maakbaar is. Wij zijn vergeten dat wij maar stofjes zijn in een veel grotere beweging. Dat leidt tot misverstanden, teleurstelling en frustratie.
Dus misschien moet onze boom gerooid worden om meer lucht en licht te geven aan andere nieuwe bomen die minder slachtoffers maken? En, zo weet ik als historica, sommige veranderingen kunnen nu eenmaal niet geleidelijk. Bij sommige bomen voldoet snoeien niet, daar zijn ze te groot voor.
Grappig eigenlijk, ik kan blijven ademhalen en gevoelens van wanhoop achter me laten door me “klein” te maken, te voelen dat ik onderdeel van het geheel ben. Ik hoor bij de grote boom en ik kan niet bepalen of de boom al klaar is om gerooid te worden. Noch kan ik zien hoe het in het bos is. Ik kan hooguit bepalen hoe het is in dat ene celletje van de boom waarin ik leef.……. en of de aardappels gaar zijn. Ik prik erin, constateer dat ze klaar zijn en giet ze af. Ik roep mijn twee prachtige dochters aan tafel. Tijdens het eten hebben we een heerlijk koetjes-en-kalfjes gesprek.
